Reageert jouw kind altijd sterk op subtiele veranderingen? Merkt jouw kind emoties op die andere kinderen niet herkennen?
Is jouw kind heel perfectionistisch en wil hij of zij het in de ogen van anderen graag goed doen?
Grote kans dat jouw kind dan hooggevoelig is.
Met veel liefde, waardering, vertrouwen, wederzijds respect en vooral begrip kun je je kind helpen en zijn of haar situatie beter begrijpen.
In dit artikel leer je hoe je als ouder of familie verantwoord kunt omgaan met een hooggevoelig kind.
Wat is hooggevoeligheid (HSP)?
Hooggevoeligheid wordt ook wel hoogsensitiviteit genoemd en aangeduid met HSP: Highly Sensitive Person.
Hooggevoelige personen zijn mensen die zijn geboren met de neiging veel dingen op te merken in hun omgeving en diep te reflecteren alvorens te handelen.
Ze zijn meer dan gemiddeld gevoelig voor indrukken en prikkels en merkt meer details en signalen op.
Wat anderen normaal vinden kan voor een hooggevoelig persoon te veel zijn, waardoor ze snel overprikkeld raken.
Een hooggevoelig persoon reageert sterk op subtiele veranderingen en kan hierdoor bepaalde situaties soms moeilijk vinden.
Ze kunnen snel overprikkeld raken en kunnen moeilijk tegen veranderen. Er zijn echter ook veel positieve kanten aan hooggevoeligheid.
Hooggevoelige mensen hebben namelijk ook een gave om anderen te begrijpen, ze kunnen vaak de kleinste verandering van emoties waarnemen bij anderen en uitzonderlijk genieten van de natuur en kunst.
Het is een breed karakterkenmerk dat veel invloed kan hebben op de persoon, zowel positief als negatief.
Veel hooggevoelige mensen ervaren in eerste instantie vaak last van hun eigenschap en vragen zich af wat er mis is met hen.
Zij hebben de neiging zichzelf te willen veranderen, hun eigenschap te onderdrukken of te negeren.
Het onderdrukken van je eigen gevoelens en emoties is echter nooit een goed idee, veel belangrijk en nuttiger is het om ermee om te leren gaan.
Door het accepteren van de eigen hooggevoeligheid kan deze van een last veranderen in een kwaliteit of zelfs een gave.
Mensen die hooggevoelig zijn moeten hiervoor waarschijnlijk leren grenzen stellen en een juiste balans te vinden tussen activiteit en rust.
Vind je het moeilijk om grenzen te stellen? Lees dan deze 12 tips om grenzen aan te geven.
Hooggevoelige mensen hebben moeite met veranderende situaties, vooral op het gebied van emoties.
Wanneer een gezellig gesprek opeens beladen wordt, of mensen hun toon veranderen, zal dit een hooggevoelig persoon opvallen en beïnvloeden.
Het maakt ze vaak moe en heeft veel effect op hun eigen emoties. Een kind kan hierdoor soms moeilijk gedrag vertonen en overstuur raken.
Wanneer het kind zich echter goed begrepen voelt en veel rust en regelmaat ervaart, zal hij of zij meer kunnen profiteren van de positieve kenmerken van zijn eigenschap.
Ongeveer 20 procent van de mensen valt in de categorie ‘Hooggevoelig’. Het is dan ook geen afwijking, maar eerder een karaktereigenschap.
Het is een karaktereigenschap die veel dingen met zich meebrengt en veel invloed op je kind kan hebben.
Uiteraard is de mate en de manier waarin deze mensen hooggevoelig zijn per persoon heel verschillend.
Er zijn echter wel een aantal overeenkomsten of kenmerken waaraan je hooggevoeligheid kunt herkennen.
Gedragskenmerken van een hooggevoelig kind
Elk kind is uniek en gedraagt zich anders. Er zijn echter wel een aantal specifieke gedragskenmerken bij kinderen waaraan je kunt afleiden dat je kind waarschijnlijk hooggevoelig is.
Bekijk de lijst en kijk of je je kind in de meerderheid van de kenmerken herkent:
Nogmaals, ook elk hooggevoelig kind is uniek en zal niet alle kenmerken in dezelfde mate vertonen.
Het hangt ook erg van het kind en de manier waarop de omgeving op hem reageert af, in hoeverre hij of zij sommige gedragskenmerken laat zien.
Hoogsensitief kind helpen op school
Een hoogsensitief kind kan vaak prima meekomen op school, maar heeft wel specifieke (leer)kenmerken waar de leerkracht rekening mee kan houden in de klas.
Zo leert een hoogsensitief kind vaak beter op een rustig plekje, zonder dat er iemand met hem meekijkt.
Een rustige plek in de klas met minder prikkels dan gemiddeld zal het kind dan ook zeker heel erg helpen om zich te kunnen concentreren en te presteren.
Dit kan voor in de klas bij de juf zijn, zodat er zo min mogelijk prikkels tussen hem of haar en de leerkracht in zijn.
Het kind kan zich zo beter concentreren en makkelijker leren.
Verder heeft het kind op school waarschijnlijk begeleiding nodig in zijn perfectionistische houding ten opzichte van zichzelf.
Het is belangrijk om te benadrukken dat hij of zij niet alles perfect hoeft te doen en mild voor zichzelf mag zijn.
Lees hier meer over perfectionisme.
Wanneer het kind toch te perfectionistisch gedrag vertoont (bijvoorbeeld een kleurplaat verscheurt omdat hij buiten het lijntje is gekomen) moet hier niet boos maar juist mild op gereageerd worden, anders klapt het kind waarschijnlijk dicht.
Probeer begripvol te zijn en uit te leggen waarom het niet erg is om iets niet perfect te doen en daag het kind uit om het opnieuw te proberen, en dit keer minder veeleisend te zijn.
Een hoogsensitief kind dat negatief gedrag vertoont op school, laat hiermee vaak zien dat hij meer rust of regelmaat nodig heeft.
De leerkracht kan hem of haar helpen door hem regelmatiger een rustmoment aan te bieden.
Wie weet mag hij zich soms wel even terugtrekken in een hoekje van de klas met een boek of met een speelgoedje, wanneer het hem allemaal even teveel wordt. Dit kan een groot positief effect hebben op zijn gedrag de rest van de dag.
Soms geeft het kind zelf ook heel goed aan dat het een rustmoment nodig heeft, bijvoorbeeld door op het schoolplein eens aan de zijlijn te blijven toekijken in plaats van mee te spelen met de andere kinderen.
Wanneer er verder niets vervelends is gebeurd, is het helemaal niet erg als het kind op deze manier even een rustmoment pakt, zonder andere kinderen om zich heen.
Gebeurt negatief gedrag vooral tijdens werkmomenten? Dan heeft hij waarschijnlijk een rustigere werkplek nodig.
Vooraan bij het bureau of tegen de muur heeft hij de minste prikkels en kan hij zich waarschijnlijk het beste op zijn werk focussen.
Ga hierover vooral ook met het kind in gesprek en bespreek samen wat hij of zij nodig heeft om goed te kunnen werken.
Een hoogsensitief kind zal een schooldag vaak intenser beleven dan een gemiddeld kind.
Vooral wanneer er andere dingen gebeuren dan normaal, zowel positief als negatief, zal het hier veel van merken.
Misschien ook interessant: lees hier over schoolstress.
Tijdens veranderingen is het dan ook belangrijk extra op de behoeften van het hoogsensitieve kind te letten.
Bereid het kind aan het begin van de dag bijvoorbeeld voor op wat er gaat gebeuren.
Een dagschema op het bord, het bespreken van dit schema aan het begin van de dag, aangeven wanneer er een verandering gaat plaatsvinden.
Dit zal een hoogsensitief kind allemaal helpen om zich voor te bereiden en beter op deze situaties te reageren.
In de volgende 9 tips kun je hulpmiddelen vinden om dit voor elkaar te krijgen.
9 Tips voor omgaan met je hoogsensitieve kind
1. Wees begripvol en luister
Wees begripvol en luister goed naar je kind. Zorg dat je elke dag een momentje alleen hebt met je kind, waarin je hem of haar naar de dag vraagt.
Welke dingen waren leuk? Wat vond je moeilijk? Stel open vragen en reageer op zijn of haar antwoorden.
2. Zorg voor een veilige omgeving
Zorg voor een eigen, veilige omgeving voor je kind, waar het zich kan terugtrekken. Hier kan het kind bijkomen van een moeilijke situatie.
Probeer het kind ook niet te onderbreken als het zich terugtrekt, waarschijnlijk heeft hij of zij het heel hard nodig om de situatie vervolgens weer aan te kunnen.
3. Pas je communicatie aan
Let goed op de toon die je tegenover je hooggevoelige kind gebruikt. Zorg ervoor het kind niet beschuldigend aan te spreken, hier kan het heel onzeker van worden.
4. Stimuleer en motiveer om dingen zelf te doen
Begeleidt je kind door hem of haar te stimuleren en motiveren om dingen zelf te doen. Doe dingen voor die hij of zij zelf (nog) niet durft, doe het samen en spoor je kind aan om te ontdekken.
5. Speel open kaart
Wees een open boek voor je kind. Je eigen emoties hebben veel invloed op je hoogsensitieve kind. Wanneer je zelf bepaalde negatieve of positieve emoties ervaart is het belangrijk die te bespreken met het kind.
Hij of zij zal de emotie waarschijnlijk zelf al hebben waargenomen en er graag over willen praten. Leg je kind op voorzichtige wijze uit wat de situatie is en waarom mama of papa wat verdrietig is.
6. Praat met de leerkracht
Ga in gesprek met de leraren van je kind. Leg hen uit wat jouw kind moeilijk vindt en vraag om begrip en de juiste begeleiding.
7. Zorg voor regelmatig en structuur
Zorg voor veel regelmaat in de dagen van je kind en plan bewust momenten van rust voor hem of haar in.
Zo kan je kind bijkomen van de dingen die overdag gebeuren en voelt het zich waarschijnlijk weerbaarder en rustiger in de momenten die nog komen.
8. Maatwerk
Biedt veel keuzes en alternatieven aan, hier heeft een hooggevoelig kind vaak behoefte aan. Je kunt bijvoorbeeld samen huisregels opstellen, waarin je luistert naar de behoeftes van je kind.
Uiteraard heeft de ouder het laatste woord, maar je zult zien dat je kind alleen al goed reageert doordat het zich gehoord voelt.
9. Kalmeer en relativeer
Relativeer vervelende momenten voor je kind.
Merk op dat iedereen wel eens ruzie heeft, of dat iedereen wel eens op zijn kop krijgt van zijn mama. Benoem dat dit heel normaal is en ook weer kan veranderen.
Door te relativeren blijft je kind niet met negatieve emoties rondlopen.
Hoe je als ouder omgaat met een hoogsensitief kind
Doordat het kind situaties zo intens beleeft is het extra belangrijk dat hij thuis de ruimte en rust heeft om hiervan bij te komen.
Het is belangrijk dat ouders zorgen voor zowel een plek als voor tijd waarin het kind eventueel bij kan komen van een dag op school, spelen met een vriendje of een feestje.
Het kind zal hier regelmatig behoefte aan hebben en het is belangrijk dat de ouder dit respecteert. Je kunt hier ook prima, op een goed moment, met je kind over praten.
Wat heeft hij nodig om weer tot rust te komen na een drukke dag? Waar is hij of zij dan het liefst?
Vaak heeft een hoogsensitief kind heel goed door wat hij of zij nodig heeft en kan dit ook goed aangeven.
Let erop wanneer je kind baat heeft bij een rustmoment en probeer ervoor te zorgen dat je hem of haar dit ook biedt. Je zult zien dat het hier een groot deel van de dag profijt van houdt.
Probeer verder ook voor regelmaat in het programma van je kind te zorgen. Zorg dat het voor je kind van tevoren duidelijk is hoe de dag eruit gaat zien en bespreek dit met hem of haar.
Probeer tussen activiteiten in rustmomenten te creëren, maar zorg er wel voor dat je kind veel blijft ondernemen.
Ook een hooggevoelig kind kan vaak prima deelnemen aan creatieve activiteiten of een sport, vooral als het de kans krijgt om tussen school en de activiteit tot rust te komen.
Blijf je kind dus wel uitdagen en ga niet de situaties die moeilijk zijn voor hem of haar uit de weg, maar bereid je kind wel goed voor.
Bij een nieuwe activiteit of uitdaging vertel je je kind van tevoren wat er gaat gebeuren, wie weet kun je wel samen even rondkijken en alvast een positieve ervaring opdoen samen.
Als het kind zenuwachtig is, geef hem of haar dan iets van thuis mee en bevestig de gevoelens die hij of zij heeft.
Zenuwachtig zijn is heel normaal, maar je moet jezelf er niet door laten weerhouden bepaalde dingen te doen.
Besef bij activiteiten echter wel dat plotselinge veranderingen in het programma waarschijnlijk veel invloed op je kind hebben.
Een vriendje dat spontaan nog even komt spelen, een feestje in de middag en ook nog een sport op dezelfde dag gaat waarschijnlijk niet goed.
Je kind raakt overprikkeld en heeft geen tijd om tussendoor bij te komen van de dingen die hij of zij heeft meegemaakt.
Je zult aan je kind merken dat het tegen gaat stribbelen, zich vreemd gaat gedragen of zelfs een uitbarsting krijgt wanneer hij of zij overprikkeld raakt. Je doet het kind en jezelf hier dus geen plezier mee.
Probeer een duidelijk schema voor je kind op te hangen met zijn activiteiten van die week en spreek ze dagelijks door. Als je kind groot genoeg is, kun je hem of haar ook vragen wanneer het denkt een rustmoment nodig te hebben en dit samen inplannen.
Verder is het heel belangrijk om begripvol op je kind te reageren. Het kind kan er vaak niet veel aan doen dat het vreemd op situaties reageert wanneer het overprikkeld is. Blijf geduldig en luister naar je kind.
Probeer ook later nog een keer met je kind op de situatie te reflecteren en te bespreken waarom dit een moeilijk moment was.
Probeer samen te bedenken wat in de toekomst veranderd kan worden in de situatie, maar ook in de reactie van het kind.
Wie weet had het kind zich best even terug kunnen trekken als hij of zij zelf op tijd had herkend dat het allemaal even teveel werd.
Bespreek dit soort dingen open met je kind en zoek samen oplossingen. Wanneer je merkt dat het kind erg met de situatie zit, probeer het dan voor hem of haar te relativeren.
Tot slot
Tot slot is het belangrijk om vooral ook de positieve kenmerken van hooggevoeligheid te herkennen in je kind en deze op waarde te schatten.
Je kind heeft een hele bijzondere eigenschap waar hij nu en later veel gebruik van kan maken. Wanneer jij dit op een positieve manier benadert zal het kind er zelf ook een positiever beeld van krijgen.
Probeer hem of haar dit zelf ook te laten waarderen door te laten merken dat je ook deze kanten van hem of haar herkent en bijzonder vindt.
Zo help je je kind om meer zelfvertrouwen op te bouwen en zijn bijzondere in te zetten in sociale situaties.
